De monumentale trap van Domenico Fontana

Palazzo Reale, Napels (foto: Henk Woudsma)

De mooiste trap die ik ooit heb gezien is de belangrijkste trap van het Palazzo Reale in Napels. De trap wordt ook wel aangeduid als de 'Scalone d'Onore' oftewel de 'ceremoniële trap'. De ruimte is prachtig met veel natuurlijk licht, mooi houtsnijwerk en inlegwerk. In 1442 veroverde Alfonso van Aragon Napels en hij besloot de nieuwe renaissancestijl ingang te doen vinden ter vervanging van de gotische die bij de leden van het huis van Anjou in trek was geweest. Hiertoe nodigde hij een aantal vooraanstaande Toscaanse architecten uit de paleizen, villa's en kerken te ontwerpen waarmee hij zijn nieuwe hoofdstad wilde verrijken. Zodoende vestigde hij een gewoonte die lange tijd in Napels stand zouden houden. Het duurde dan ook tot in het begin van de 17e eeuw voor er een bouwstijl opkwam die met goed recht Napolitaans genoemd kon worden. De laatste invasie op dit gebied nog voordat de barok zijn intrede heeft gedaan bestond uit drie belangrijke architecten van elders: Domenico Fontana; de Florentijn Giovanni Antonio Dosio (hij ontwierp de prachtige kruisgang in de Certosa van S. Martino) en de Jezuiet Giuseppe Valeriano (hij bouwde de Gesu Nuovo, de belangrijkste kerk kerk van zijn orde in Napels). De architecten zorgden voor een overgang naar de barok. De eerste architect echter die een eigen herkenbare Napolitaanse stijl heeft gebracht is Fabrizio Grimaldi en de grondlegger van de Napolitaanse barokarchitectuur was Cosimo Fanzago. Daarover later.

Na de dood van paus Sixtus V in 1590 werkte Domenico Fontana nog tot zijn ontslag in 1592 door voor de pauselijke hofhouding in Rome. Vanaf 1592 trad hij in dienst bij de koning van Napels. Hier leidde hij de werkzaamheden in de havens van Napels en Bari en enkele droogleggingsprojecten. In 1592 ontdekte hij bij werkzaamheden aan een kanaal enige inscripties waarvoor niemand zich toentertijd interesseerde. Later zou blijken dat Fontana hier Pompeii had ontdekt. Vanaf 1600 bouwde hij zijn belangrijkste werk: het Koninklijk Paleis van Napels (Palazzo Reale). Het paleis werd ontworpen door Fontana, voor de onderkoning Fernández Ruiz de Castro. De bouw ervan begon al in 1600 maar pas in 1843 werd het gebouw door Gaetano Genovese voltooid. De indrukwekkende gevel is bijna 170 meter lang. Het immense paleis bevat onder meer een prachtig theater, het Teatrino di Corte, een koetshuis, waar tentoonstellingen plaats vinden, de Capella Palatina met een magnifiek hoofdaltaar en een tuin met exotische planten. Op de eerste verdieping is het museum van de koninklijke vertrekken. De bibliotheek in de Alla delle Feste-vleugel is de belangrijkste van Italië.